Tunisia làm quen với tự do báo chí

Cuộc họp của ban biên tập một tờ báo nay trở nên không còn nặng nề vì kiểm duyệt.

Lúc này là 9,30 sáng và Noureddine Achour đang chỉ đạo cuộc họp biên tập thường nhật tại Assabah, một trong những tờ báo lâu đời nhất của Tunisia.

Nhìn thoáng qua, không có gì là bất thường về cuộc họp - chỉ có tám nhà báo trong một phòng họp màu hồng nhạt, đang bàn bạc về tin bài lớn của ngày mai.

Nhưng khi lắng nghe chăm chú, thì đây là một cuộc họp đặc biệt - những người ngồi đây đang thảo luận xem ai sẽ là thành phần nội các và các đảng chính trị của Tunisia chuẩn bị có động thái gì.

Chỉ cách đây có bốn tháng, kiểu trao đổi như thế này trong cuộc họp như thế là những gì bị người ta hết sức không khuyến khích.

'Không sợ hãi'

Ông Achour làm biên tập viên của tờ Assabah trong chín năm, trong suốt thời gian này, tờ báo có danh tiếng tốt.

Nhưng hai năm trước đây, con rể của cựu tổng thống Zine El Abidine Ben Ali đã mua cổ phần đa số trong nhà xuất bản vốn sở hữu tờ Assabah và một số danh hiệu khác.

Việc này đã tấn công vào lập trường của tờ báo trong con mắt độc giả.

"Chúng tôi đã bị buộc phải đi theo một lề hướng nhất định trong việc đưa tin, viết bài," ông Achour nói.

Cuộc cách mạng Tunisia được đặc trưng bởi một lượng thông tin khổng lồ, bởi các nhà tư tưởng, các blogger và các nhà báo

Blogger Slim Kharbachi

Nhưng điều đó đã thay đổi vào ngày 14 tháng Giêng năm nay, sau cuộc cách mạng diễn ra ở Tunisia.

Ngay sau đó, tờ báo đã được điều chỉnh lại. Các nhà báo mới đã được tuyển dụng. Chương trình tin tức trở nên đổi mới.

Ngay cả hình thức bên ngoài của tờ báo cũng được tu chỉnh. Logo cũ trở lại, trong khi hình ảnh vốn bắt buộc phải có mặt thường xuyên của cựu tổng thống Ben Ali đã được gỡ bỏ.

"Chúng tôi đã thay đổi và các nhà báo của chúng tôi sẽ không bao giờ phải trở lại cách thức mà trước đó chúng tôi bị bắt buộc," ông Achour cho hay.

"Ngay cả cách thức mà tôi nhìn nhận và phân tích các vấn đề bây giờ cũng khác đi.

"Tôi không phải sợ nữa. Tôi không còn phải chờ đợi một cú điện thoại từ chính quyền hoặc từ Bộ Thông tin.

"Họ đã đứng đằng sau và theo dõi chúng tôi mọi lúc. Chúng tôi thường gọi họ là "hàng xóm" của chúng tôi."

Tự do mới

Ông Achour muốn truyền thông trung thành với độc tài phải biến mất

Sự tự do mà các nhà báo nay có được cũng vượt ra ngoài các phòng tin được thiết lập.

Tunisia đang tận hưởng một nền tự do báo chí lớn hơn, mặc dù còn nhiều điều trước mắt phải làm.

Đột nhiên, các nhà văn trẻ và các blogger có thể khởi sự các dự án của mình.

Slim Kharbachi là một trong những người đầu tiên làm như vậy. Cây viết 25 tuổi này lập ra một trang mạng tin tức được gọi là Tunisie-Presse.com vào thời điểm đỉnh cao của cuộc cách mạng.

"Cuộc cách mạng Tunisia được đặc trưng bởi một lượng thông tin khổng lồ, bởi các nhà tư tưởng, các blogger và các nhà báo - vì vậy tại sao lại không làm một trang như vậy?" Kharbachi nói.

"Chúng tôi cũng có những ý tưởng của mình mà chúng tôi muốn được nói ra ở đây."

Kharbachi đã tuyển dụng các blogger và các cây bút cho trang web, mà trong đó nhiều người từng được đào tạo về truyền thông ở đại học.

Và chủ trang mạng mới này hy vọng rằng khi đã thu được lượng khách truy cập, trang này có thể bắt đầu bán không gian quảng cáo và kiếm tiền.

Truyền thông lậu

Trên thực tế, tất cả các phương tiện truyền thông ở Tunisia đều là lậu bởi vì pháp luật đã không được thay đổi

Ông Forti, tổng thư ký liên đoàn phát thanh tự do

Cũng tại thành phố Tunis, có một nhóm các nhà báo phát thanh cho rằng báo chí truyền thông ở Tunisia vẫn còn nhiều việc phải làm.

Tổng thư ký của Liên đoàn các đài phát thanh tự do của Tunisia, Saleh Forti, người đã tham gia phát đài thanh độc lập từ những năm 1980, là một trong số những người quan niệm như vậy.

"Không có luật pháp gì cả, không có bất kỳ bộ trưởng nào chăm sóc báo chí, truyền thông và thông tin," ông nói.

Dưới thời cựu tổng thống Ben Ali, ông Forti bị ngăn cản thành lập đài phát thanh riêng của mình.

Cảnh sát chính trị tấn công ông và cố gắng ngăn không cho ông phát sóng. Do đó, cuối cùng ông đã bí mật phát sóng thông qua mạng Internet từ một căn hộ ở ngoại ô Tunis.

Truyền thông Tunisia còn nhiều việc phải làm trong khi đang làm quen với nền tự do ngôn luận và báo chí mới mẻ.

"Chúng tôi phát thanh theo kiểu của những đài phát thanh lậu," ông kể.

Ông Forti thừa nhận rằng truyền thông đã tìm thấy tiếng nói của mình sau cuộc cách mạng Tunisia, mặc dù ông chỉ ra rằng không có gì thực sự thay đổi dưới con mắt của pháp luật.

"Trên thực tế, tất cả các phương tiện truyền thông ở Tunisia đều là lậu bởi vì pháp luật đã không được thay đổi," ông nói.

Thay đổi luật sẽ là hữu ích, mặc dù việc loại bỏ bất kỳ phương tiện truyền thông nào có liên quan tới chế độ độc tài của cựu tổng thống sẽ là điều quan trọng hơn, ông Forti khẳng định.

"Chúng tôi không thể đua được với truyền từng thông hậu thuẫn Ben Ali, họ đã cố gắng khôi phục lại hình ảnh để tạo ra một ấn tượng tốt đẹp về chế độ mafia", ông nói

"Nhưng thực ra họ chỉ xoay gió trở cờ, bởi vì bây giờ họ đang là "những nhà cách mạng."

Katy Watson

BBC News, Tunisia